Asset Publisher
Historia zapisana w międzyrzeckich leśnictwach
1 marca, w Narodowym Dniu Pamięci „Żołnierzy Wyklętych", delegacja międzyrzeckich leśników złożyła kwiaty i zapaliła znicze na leśnej, zbiorowej mogile żołnierzy AK z oddziału „Zenona" w Leszczance oraz przy pomniku „Latającej Fortecy" w Worońcu.
Oba miejsca związane są z postacią majora Stefana Wyrzykowskiego ps. „Zenon", dowódcy Oddziału Partyzanckiego 34. Pułku Piechoty Armii Krajowej i walczących u jego boku żołnierzy. – Pamięć o bohaterach narodowych trzeba podtrzymywać. Nie ulega wątpliwości, że takimi byli „żołnierze wyklęci", przez lata zapomniani i szkalowani- podkreśla Leszek Michalec, nadleśniczy Nadleśnictwa Międzyrzec. Towarzyszył mu sekretarz Adam Szulik a także członkowie Konnej Straży Ochrony Przyrody i Tradycji, z komendantem Andrzejem Nowakiem.
Leśna mogiła
Leśna, zbiorowa mogiła żołnierzy AK z oddziału „Zenona", poległych w walce z Niemcami w dn. 22- 26 lipca 1944r, znajduje się na terenie Leśnictwa Leszczanka. Przed laty, w ramach akcji „Burza", w rozległym kompleksie leśnym „smolne Piece" rozegrała się krwawa bitwa. Oddziały partyzanckie AK „Zenona" – Stefana Wyrzykowskiego i „Lecha" – Stanisława Chmielarskiego sparaliżowały wówczas odwrót cofającym się formacjom Wermachtu. Finał akcji „Burza" w Obwodzie AK Biała Podlaska zakończył się 26 lipca 1944r zajęciem miasta przez oddziały partyzanckie. –Niestety, wielu z ocalałych z oddziału „Zenona" podzieliło los „żołnierzy wyklętych", tułając się po lasach i przeżywając męczarnie w katowniach UB – zwraca uwagę A. Nowak.
Siedmiu z „Latającej Fortecy"
Pomnik na terenie Leśnictwa Woroniec, poświęcony jest ponad 41.tys amerykańskich lotników, poległych w czasie II wojny światowej. Jego usytuowanie jest nieprzypadkowe, bowiem w 1944r niemieckie samoloty myśliwskie zestrzeliły w Worońcu amerykańską Latającą Fortecę B-17G. Maszyna, która wystartowała z angielskiej bazy, po zbombardowaniu celów w Niemczech miała dotrzeć do lotniska w ukraińskiej Połtawie. Spadła w pobliżu miejsca, gdzie wzniesiono pomnik. Dziesięciu członków załogi bombowca ratowało się skokiem ze spadochronem. Trzech dostało się do niewoli niemieckiej, siedmiu przechwycił oddział partyzancki S. Wyrzykowskiego "Zenona". W lipcu 1944r , po zajęciu tych terenów przez Armię Czerwoną, uratowani przez Polaków Amerykanie przez Związek Sowiecki powrócili do swoich baz.
Stefan Wyrzykowski „Zenon" – żołnierz „niezłomny"
Major Armii Krajowej Stefan Wyrzykowski, ps. „Zenon" to żołnierz legenda. Urodził się w 1916r w Terlikowie, w powiecie łosickim; tu spędził dzieciństwo i młodość. Tu także zastała go klęska wrześniowa. Mimo młodego wieku został jednym z pierwszych organizatorów konspiracji na ziemi nadbużańskiej. Już w listopadzie 1939 r., po zaprzysiężeniu w Warszawie, został mianowany komendantem obwodów Siedlce i Biała Podlaska Związku Walki Zbrojnej. W latach 1940-1942 zorganizował na tym terenie grupy bojowe Związku Odwetu, których celem była bezpośrednia walka zbrojna z okupantem. Liczne akcje zbrojne, śmiałe zasadzki, wysadzania pociągów, odbicie wiezionych na roboty do Niemiec szybko rozsławiły oddział „Zenona" i sprawiły, że imię dowódcy stało się postrachem okupanta.
Od grudnia 1943 r. Wyrzykowski dowodził oddziałem osłaniającym radiostację R-31 Komendy Głównej AK, która zapewniała łączność z rządem polskim na uchodźstwie w Londynie. Oddział rozrastał się i obok plutonu radiotelegraficznego uformował w okolicach Łosic oddział partyzancki, liczący ponad 200 osób. 20 maja 1944 roku oddział "Zenona" uczestniczył w okolicach Sarnak w akcji osłonowej wydobycia z rozlewiska rzeki Bug niewybuchu niemieckiej rakiety V2, tajnego projektu niemieckiego Wehrmachtu. Akcja polegała na organizowaniu akcji zaczepnych w lasach Mierzwickich, ok. 10 km od miejsca wydobycia rakiety, w celu odwrócenia uwagi Niemców. Ostatnie bitwy oddziału "Zenona" z wojskami niemieckimi to zwycięskie walki o wyzwolenie Białej Podlaskiej i Międzyrzeca Podlaskiego. S. Wyrzykowski został awansowany do stopnia majora i odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militarii, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Walecznych oraz innymi odznaczeniami.
Lata powojenne
Po wojnie S. Wyrzykowski był represjonowany, ukrywał się i uciekł za granicę. Po powrocie w 1951 roku został aresztowany i osadzony w więzieniu. Władze PRL skazały go na karę śmierci, zamienioną następnie na dożywocie. Po sześciu latach został uwolniony. W latach 1950-1970 on i jego rodzina żyli inwigilowani przez Służby Bezpieczeństwa. Zmarł 4 lutego 1985 roku w Siedlcach. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. W czerwcu 2005 roku w Leśnej Podlaskiej, pod patronatem przybyłego na uroczystości prezydenta RP Ryszarda Kaczorowskiego, imię „Żołnierzy majora Zenon'' została nadane Zespołowi Placówek Oświatowych. 12 czerwca 2016 w rodzinnej wsi Terlików, z inicjatywy lokalnej społeczności, został odsłonięty obelisk upamiętniający setną rocznicę urodzin Stefana Wyrzykowskiego.
Fot. Małgorzata Kołodziejczyk